29°
Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA), TR 63 Bölgesi Afet Durumu ve Yerleşime Uygunluk Araştırmasını yayımladı.
İşte DOĞAKA’nın hazırladığı TR 63 Bölgesi Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması:
AFET DURUMU ve YERLEŞİME UYGUNLUK
Türkiye, jeolojik ve topografik yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle deprem, sel, heyelan ve çığ düşmesi gibi afetler ile sıklıkla karşılaşabilmektedir. Doğal afetler neden oldukları can kaybının yanı sıra, fiziksel, sosyal ve ekonomik kayıplar meydana getirmektedir. Bu nedenle, afet riskli alanlarda kentsel dönüşüm, planlama ve kentsel tasarım projelerinin uygulanması büyük önem taşımaktadır.
Deprem Bölgeleri Haritasına göre, Türkiye 5 tehlike bölgesine ayrılmıştır. Haritaya göre ülke topraklarının yüzde 66’sı I. ve II. Derece deprem bölgesinde kalmakta ve toplam nüfusun ise yüzde 71’i bu bölgelerde yaşamaktadır. 81 il merkezinin 57 tanesi I. ve II. Derece deprem bölgesinde bulunmaktadır.
Türkiye deprem haritasına göre, Hatay ilinin tamamı I. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kahramanmaraş ili sınırlarında I., II., III. ve IV. Derece; Osmaniye ili sınırlarında ise I., II. ve III. Derece deprem alanları mevcuttur.
Bölge illerinin yer aldığı Doğu Anadolu Fay Hattı, Karlıova-Bingöl Segmenti, Palu-Hazar Segmenti, Hazar-Sincik Segmenti, Çelikhan-Gölbaşı Segmenti, Türkoğlu-Antakya (Hatay) Segmenti olmak üzere 6 ayrı fay parçasından oluşmaktadır. Doğu Anadolu Fay Hattı doğudan Karlıova, Bingöl, Elazığ, Malatya, Adıyaman, Gölbaşı üzerinden gelerek, Türkoğlu ilçesinde (Kahramanmaraş) ikiye ayrılmaktadır. İkiye ayrılan bu kollardan biri güneye, Antakya’ya doğru, giderek, Ölüdeniz Fayı ile birleşmekte; diğer kol ise Türkoğlu ilçesinden güneybatıya doğru ilerleyerek, önce Bahçe (Osmaniye) ilçesinin doğusundan geçerek, Osmaniye ili merkezinden geçmektedir.
Hatay ili, Ölü Deniz ve Doğu Anadolu Fay hattının kesişiminde yer almaktadır. Ölü Deniz Fayı, Kızıldeniz-Aden Körfezi’nden başlar ve kuzeye doğru, Doğu Anadolu Fayı ile kesiştiği Türkoğlu ilçesine kadar devam eder. Tarihsel dönemde, Hatay ilinde çok büyük yıkıcı depremler meydana gelmiş, bu depremler büyük can ve mal kayıplarıyla sonuçlanmıştır. Hatay ilini etkileyen en büyük deprem 1872 yılında gerçekleşen 7,3 M1 şiddetindeki deprem olup, Bölgede daha sonra bu derecede şiddetli bir deprem olmamıştır. Bununla beraber, bu ilde 20. Yüzyılın sonlarında (1997 yılında), 5,5 M şiddetinde olan orta büyüklükte bir deprem meydana gelmiştir.
Kahramanmaraş ili, Doğu Anadolu Fayı ile Ölü Deniz Fayı kavşağındadır. Kahramanmaraş ilinde merkez ilçe ile beraber Türkoğlu, Pazarcık, Çağlayancerit ilçeleri I. Derece deprem kuşağında yer almaktadır. Kahramanmaraş ili, en çok Doğu Anadolu Fay hattının Türkoğlu-Hatay fay parçasından olmak üzere Güneydoğu Anadolu Bindirme Fayı ve Elbistan Fay hatlarından etkilenmektedir. Elbistan Fay Hattı, Doğu Anadolu fayının yan koludur. Kahramanmaraş ilini etkileyen birçok deprem olmakla birlikte, 1513 yılında ve 1872 yılında meydana gelen depremler ağır hasara neden olmuştur. Yakın dönemde 1986 yılında Doğanşehir-Gölbaşı arasında, 1998 yılında ise Adana ilinin Ceyhan ilçesinde meydana gelen depremler Kahramanmaraş ilini etkileyen diğer depremlerdir.
Osmaniye ili, Doğu Anadolu Fay Hattı içerisinde yer almaktadır. Bahçe, Düziçi, Hasanbeyli, Toprakkale ilçeleri I. Derece, Kadirli II. Derece, Sumbas ilçesi III. Derece deprem kuşağında yer almaktadır. Osmaniye ilinde 2000, 2001 ve 2010 yıllarında olmak üzere, son on yıl içerisinde 3 adet görece şiddetli depremler meydana gelmiş, bu depremlerde can ve mal kaybı olmamıştır.
Sınırları içinde önemli miktarda I. Derece deprem sahası bulunan TR63 Bölgesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen kentsel yerleşim alanların rehabilitasyonu, öncelikli olarak ele alınması gereken konu başlıkları arasındadır. Bu konuda özellikle gerekli yasal izin ve düzenlemelerin ele alınması ve prosedürlerin tamamlanması önemli görülmektedir.
Heyelanlara etki eden başlıca doğal etmenler; iklim özellikleri, yağışlar, jeolojik yapı, arazinin topoğrafyası ve bitki örtüsüdür. Doğal etmenler dışında heyelan olaylarının gelişmesinde;
Göçlerin yol açtığı hızlı nüfus artışları,
Yerleşim alanlarında, yamaç ve dik meyil üzerinde yoğunlaşan kaçak yapılaşma,
Doğal tehlikeleri göz önünde bulunduran yeterli düzeyde arazi kullanım kararları ve planların bulunmaması,
Yerleşme ve yapılaşmadaki denetim mekanizmasının eksiklikleri, gibi doğal olmayan nedenler mevcuttur.
Türkiye’de heyelanlar başta Karadeniz olmak üzere, İç ve Doğu Anadolu Bölgelerinde sıkça meydana gelen afet olaylarıdır. TR63 Bölgesi illerinden Hatay’ın İskenderun ilçesi Kocatepe Mahallesi, heyelan afeti sebebiyle 07.01.2008 gün ve 213 sayılı Bakanlık yazısıyla Afete Maruz Bölge ilan edilmiştir.
Kahramanmaraş İl Çevre Durum Raporuna göre, Kahramanmaraş ilinde heyelan sebebiyle Afete Maruz Bölge olarak ilan edilen alan bulunmamakla birlikte, Kahramanmaraş il merkezi ve ilçelerinde birçok yerleşim yerinde heyelan olayları görülmektedir. Kahramanmaraş ili kaya düşmesi olay sırasında Türkiye’de 8. sırada yer almaktadır.
Osmaniye il merkezinde Yarpuz, Kızlaç, Gökmustafalı ve Bekdemir köylerinde heyelanlar meydana gelmekte olup, Gökçayır ve Kurtlar Köyleri muhtemel heyelan alanlarıdır. Ayrıca Bahçe ilçesi, Yaylalık Köyü 09.11.2006 tarihinde meydana kaya düşmesi olayı ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile Afete Maruz Bölge ilan edilmiştir.
Türkiye’de su baskınları, doğal afetler içerisinde en sık karşılaşılan ve ekonomik kayıpları hayli yüksek olan olaylardır. Depremlerden sonra, en çok can ve mal kayıpları su baskınları nedeniyle meydana gelmektedir. Yerel iklim değişiklikleri, yerel meteorolojik şartlar, topoğrafya, bitki örtüsü, bitki örtüsü tahribinin yol açtığı erozyon, şehirlerin gelişmesiyle birlikte plansız yapılaşma, yanlış arazi kullanım kararları Türkiye’nin birçok bölgesinde su baskınlarının meydana gelmesine neden olmaktadır. Küresel iklim değişiklikleri de su baskınlarının bir diğer nedenidir. Su baskınları, ekili alanlarda ve alt yapıda büyük zararlara neden olmaktadır.
Hatay ilinde meydana gelen şiddetli yağışlar ve Asi Nehri taşkınları nedeniyle, Hatay il sınırları içerisinde bazı yöreler su baskınına uğramaktadır. Yıllar içerisinde meydana gelen Asi Nehri taşkınları, ekili alanlarda ve altyapıda büyük hasara yol açmıştır. Taşkın olayları, Asi Havzasında yer alan Reyhanlı, Kırıkhan ve İskenderun ilçelerinde gerçekleşen yağışlara bağlı olarak gelişmektedir. 1998 ve 2001 yıllarında aşırı yağışlar sonucunda meydana gelen su baskınları, il merkezi ve ilçelerdeki yerleşim birimlerini etkilemiştir. Antakya Amik Ovası, Antakya Altınçay Deresi, Samandağ Büyük Karaçay Deresi ve Feyazan Kanalı su taşkınlarının gerçekleştiği alanlardır.
Türkiye’de en sık taşkın tehlikesine maruz kalan ilk on il sıralamasında Kahramanmaraş ili yer almakta olup, özellikle Elbistan ilçesinde sıklıkla taşkın tehlikesi meydana gelmektedir.
Osmaniye ilinde 2008 yılında meydana gelen aşırı yağışlar sonucu Toprakkale ilçesinde Tüysüz Beldesi, Sarpdere mevkii sele maruz kalmış, can kayıpları meydana gelmemiş, tarım arazileri su altında kalmıştır. Osmaniye ilinde taşkın yapacak en önemli sular Ceyhan Nehri ve bu nehri besleyen derelerdir. Bu nehir ve nehri besleyen dereler boyunca yer alan yerleşim yerleri ve tarlalar sel baskınına maruz kalmaktadır.
